Ovo je prvi članak ovog serijala (1/9). Kompletna lista članaka ovog serijala se nalazi na dnu ovog članka.
Prije svega, dobro došli u svijet EKG-a! Bilo da ste na početku ove priče, ili ste jednostavno zaboravili osnove ovog, možda i najvažnijeg izuma u kliničkoj medicini, ovo će biti relativno brz način da se savladaju osnovni principi.
Električni potencijal ćelije - zvuči dosadnije nego što jeste
Shvatanje mehanizma nastajanja EKG zapisa počinje još na mikronivou, pošto se sav proces vrti oko ćelije i promjene njenog naelektrisanja, odnosno razmjene jona. Ova tema je često naporna za studente medicine, jer se radi o određenim zakonima fizike i hemije, što je većini neprivlačno i ne daje se značaj ovim osnovama. Znajte da ovdje nećemo ulaziti u detaljna razmatranja električnih potencijala, ali da bismo započeli cijeli proces, neophodno je da poznajemo nekoliko važnih činjenica iz ove oblasti.
Kao, što znamo, u ćeliji i van ćelije se nalaze mnogobrojni joni, i stalno se vrši razmjena jona između ćelije i ekstracelularne tečnosti. Ono što je bitno da znamo, jeste da ćelija, kada je u stanju mirovanja, ima negativan membranski potencijal, što znači da je on negativan u odnosu na spoljašnjost ćelije. Dakle, uprošteno, dok ćelija miruje, ona je negativna.
Sa druge strane, kada se ćelija aktivira, odnosno kada dođe do depolarizacije, unutrašnjost ćelije tada ima pozitivan membranski potencijal, dok spolja postaje negativan.
Još jednom – kada ćelija miruje, negativna je, kada se depolariše, pozitivna je. To nekeko i zvuči logično i trebalo bi se lako zapamtiti.
Da bismo shvatili koncept nastajanja EKG zapisa, neophodno je da razumijemo kretanje električne aktivnosti u srcu, u odnosu na pozitivnu i negativnu elektrodu koje registruju to kretanje.
Par riječi o talasu depolarizacije, repolarizacije
Ovdje imamo jedan red ćelija. Ako postavimo elektrode na oba kraja ovog reda, nećemo registrovati ništa, odnosno na EKG zapisu ćemo vidjeti ravnu liniju. Tek kada se počne mijenjati potencijal, recimo ovdje talas depolarizacije kreće sa lijeva ka desno, tek tada elektrode registruju promjenu potencijala i nešto se dešava na EKG traci. E sada, u ovom slučaju, da li će se na EKG papiru pojaviti pozitivan ili negativan talas?
Pa, zapamtite ovako. Rekli smo da ćelija, kada je aktivirana, postaje pozitivna. Kada god imate situaciju da se talas depolarizacije kreće ka pozitivnoj elektrodi, odnosno da ćelije postaju pozitivne u tom smjeru, plus i plus daju pozitivan talas na EKG traci. E sada, pravi razlog zašto elektrode ovdje registruju pozitivan talas nema veze sa tim kako se ćelija osjeća unutra, već kako ona izgleda spolja, jer su elektrode površne, hoću reći da registruju potencijal koji je spolja. Kada je potencijal spolja negativan tamo gdje je negativna elektroda, a pozitivan tamo gdje je pozitivna elektroda, to daje pozitivan talas.
Ali da nas ne bi to bunilo, zapamtićemo to da kada je ćelija iznutra pozitivna, i ide ka pozitivnoj elektrodi, to nam daje pozitivan talas.
Hajde da vidimo obrnutu situaciju – ovdje je depolarizacija usmjerena ka negativnoj elektrodi. I u ovom slučaju, prethodno negativne ćelije postaju pozitivne, međutim kreću se ka negativnoj elektrodi. Plus i minus će dati minus, odnosno imaćemo negativan talas na EKG zapisu.
Sve ćelije koje su depolarizovane će nastojati da vrate svoje prethodno stanje, što se naziva procesom repolarizacije.
Kakav će zapis biti tokom repolarizacije? U repolarizaciji, sve ćelije koje su postale pozitivne se moraju vratiti u prethodno stanje, odnosno opet postati negativne. Kada se repolarizacija odvija u smjeru pozitivne elektrode, na EKG zapisu ćemo imati negativan talas, pošto ćelije postaju negativne u smjeru pozitivne elektrode - minus i plus daju minus, odnosno negativan talas.
Obrnuto, kada se repolarizacija odvija u smjeru negativne elektrode, u tom slučaju ćemo imati pozitivnu defleksiju na EKG-u (minus i minus daju plus).
Sa ovim smo završili priču o naelektrisanju ćelije i kretanju depolarizacionog talasa. Prije nego što nastavite sa učenjem EKG-a, strogo preporučujem da dobro zapamtite ove esencijalne osnove, kako bi sebi olakšali dalje shvatanje ove materije.
Dalje ćemo nastaviti istim tempom, jednostavnim putem razlagati ovu kompleksnu materiju. Vidimo se u narednom poglavlju, kada ćemo se baviti nastajanjem odvoda EKG-a. Hvala na čitanju ;)
Naredni članak: Bipolarni odvodi EKG-a: prozor u unutrašnjost srca
Svi članci serijala "Osnove fiziološkog EKG-a"
Ovaj serijal je dostupan i u video formatu na youtube-u: Depolarizacija i repolarizacija
Sviđa ti se ova priča? Podrži me na patreonu i preuzmi PDF dokument sa jednostavnim prikazom svega onoga što smo prešli: Osnove fiziološkog EKG-a | Patreon
Comments